07/09/17
20ο ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΚΚΕ ΑΓΡΟΤΕΣ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΑΝΕΛ ΑΝΕΡΓΙΑ ΑΝΤΑΡΣΥΑ ΑΝΤΙΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΣ ΑΠΕΡΓΙΑ ΑΠΟΨΕΙΣ ΑΡΘΡΑ ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ ΑΥΤΟΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙ ΒΙΝΤΕΟ ΒΙΟΜΗΧΑΝΟΙ ΒΟΥΛΗ ΓΑΛΛΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ Δ.Ν.Τ. ΔΑΝΕΙΑ ΔΑΝΙΑ ΔΕΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΣΥΜΠΑΡΑΤΑΞΗ ΔΗΜΟΣ ΠΑΤΡΩΝ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ ΔΙΕΘΝΗ ΔΙΚΕΣ ΕΒΕ ΕΕΔΥΕ ΕΙΡΗΝΗ ΕΚΛΟΓΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ 2015 ΕΝΩΣΗ ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΤΑΞΗ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΕΡΩΤΗΣΗ-ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΕΥΡΩΒΟΥΛΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΗΠΑ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΙΡΑΚ ΙΡΑΝ ΙΣΛΑΜΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΚΟΥΛΙΔΗΣ ΚΑΝΕΛΛΗ ΛΙΑΝΑ ΚΕΝΤΡΟΑΡΙΣΤΕΡΑ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΚΚΕ ΚΝΕ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΚΟΜΕΠ ΚΟΜΙΣΙΟΝ ΚΟΜΜΑΤΑ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΑ ΚΟΜΜΑΤΑ ΚΟΥΑΡΤΕΤΟ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΛΑΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΛΑΙΚΗ ΣΥΣΠΕΙΡΩΣΗ ΛΕΒΕΝΤΗΣ ΜΑΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΜΝΗΜΟΝΙΟ ΜΟΥΣΙΚΗ ΜΠΛΟΚΑ ΑΓΡΟΤΩΝ ΜΠΟΓΙΟΠΟΥΛΟΣ Ν.Δ ΝΑΤΟ ΝΕΟΛΑΙΑ ΝΕΟΝΑΖΙ ΟΑΕΔ ΟΓΕ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΕΣ ΟΠΟΡΤΟΥΝΙΣΜΟΣ ΟΤΑ ΟΥΚΡΑΝΙΑ ΠΑΙΔΕΙΑ ΠΑΜΕ ΠΑΣΕΒΕ ΠΑΣΟΚ ΠΑΣΥ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ ΠΟΕ-ΟΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΠΟΤΑΜΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΡΑΤΣΙΣΜΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ ΡΩΣΙΑ ΣΕΒ ΣΕΡΒΙΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΣΥΛΛΑΛΗΤΗΡΙΟ ΣΥΝΟΔΟ ΚΟΡΥΦΗΣ Ε.Ε. ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ ΣΥΡΙΑ ΣΥΡΙΖΑ ΣΧΟΛΙΑ ΤΟΠΙΚΑ ΝΕΑ ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥΡΚΙΑ ΤΡΑΜΠΟΥΚΙΣΜΟΙ ΤΡΟΜΟΚΤΑΤΙΑ ΤΣΙΠΟΥΡΟ ΥΓΕΙΑ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΝΕ-ΟΔΗΓΗΤΗ ΦΤΩΧΕΙΑ ΧΙΟΜΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΒΙΝΤΕΟ ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ TV

Για να ερμηνεύσουμε τις σημερινές εξελίξεις γύρω από το Κυπριακό, θα πρέπει να δούμε όλη την πορεία του, το γεωστρατηγικό ρόλο της Κύπρου, τα επικίνδυνα σχέδια ΗΠΑ και ΝΑΤΟ για την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, καθώς και το ρόλο που διεκδικεί στα σχέδια αυτά η ελληνική κυβέρνηση, τόνισε ο Γρηγόρης Λιονής, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, μιλώντας το πρωί της Κυριακής σε εκπομπή της ΕΡΤ1.
Όπως υπογράμμισε, η κυβέρνηση, για λογαριασμό της ελληνικής τάξης, συμμετέχει σε αυτούς τους σχεδιασμούς, εκχωρεί κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας, επιδιώκοντας οφέλη για το εγχώριο κεφάλαιο, όπως από τη συμμετοχή του στα κέρδη από την εξόρυξη υδρογονανθράκων από μονοπωλιακούς ομίλους. Όλα τα παραπάνω, τόνισε, «φωτογραφίζουν» πολύ χειρότερες εξελίξεις την επόμενη μέρα, και στην Ελλάδα και στην Κύπρο, και οι λαοί θα πρέπει να είναι σε συναγερμό.
Παράλληλα, σχολιάζοντας τις προωθούμενες κυβερνητικές μεταρρυθμίσεις στα Πανεπιστήμια, ο Γρ. Λιονής επισήμανε ότι πέρα από επιμέρους πλευρές με τις οποίες «ντύνονται» αυτές οι μεταρρυθμίσεις, το θέμα είναι η ουσία τους, το γεγονός ότι υπηρετούν την ακόμα στενότερη σύνδεση των πανεπιστημίων με τις ανάγκες της αγοράς, τις ανάγκες του κεφαλαίου για φτηνό και ευέλικτο εργατικό δυναμικό.

1. Καλός ο αυτοθαυμασμός και η αυταρέσκεια, αρκεί να μη σε κάνουν να χάσεις το μέτρο. Οι αρχηγοί των δύο μεγάλων κομμάτων μοιάζουν με πρωταγωνιστές κακής τηλεοπτικής σειράς που προσπαθούν να πουλήσουν γοητεία για να διατηρήσουν τη θεαματικότητά τους με κάθε μέσο. Ωστόσο, λόγω των αμέτρητων επεισοδίων χωρίς έμπνευση και αμεσότητα, όσο γοητευτικοί κι αν προσπαθούν να φανούν, ξεσκεπάζονται. Στην προσπάθειά τους να αρέσουν, παραμένουν ασήμαντοι.
2. Συνεπαρμένοι από την εξουσία, οι αρχηγοί των κομμάτων δεν έχουν καμία αίσθηση σοβαρότητας. Λένε ψέματα σαν αυτόπτες μάρτυρες, για να θυμηθούμε μια ρώσικη παροιμία. Η καθημερινή τους ενασχόληση είναι να μηχανορραφούν ηλιθίως, προσπαθώντας ο ένας να βλάψει τον άλλο. Πιστεύουν στα λόγια τους, τα οποία στέλνουν προς όλους, χωρίς να συνειδητοποιούν πως δεν φτάνουν στους παραλήπτες. Τι κατάρα κι αυτή, ό,τι κάνουν να καταλήγει σε φάρσα!
3. Αυτό που με προσβάλλει βαθιά είναι η νεότητα, η οποία εξαιτίας της ανάγκης χάνει την ομορφιά, τη δροσιά και το προσωπικό της βλέμμα. Η ευαισθησία της νεότητας, η εύθραυστη ύπαρξή της την καθιστούν εύκολο στόχο, κι ας είναι πανέξυπνη, και ας καταλαβαίνει το παιχνίδι της γελοιότητας. Στα παλιά μου τα παπούτσια αν κάποτε γίνει μια ακόμη ιστορική έρευνα περί μιας χαμένης γενιάς. Η νεότητα είναι ένα απέραντο τώρα, είναι ο σύνδεσμος ανάμεσα στην αμέριστη ουσία και τη μεριστική, όπως τη διατύπωσε ο Πλάτωνας στον Τίμαιο.
4. Τι παράξενο, την ίδια συμπεριφορά με τους νέους αντιμετωπίζουν και οι γέροντες. Τους εξωθούν να γνωρίσουν τα κατώτατα όρια της ζωής, υπεξαιρώντας ακόμα και τις ελάχιστες οικονομίες τους. Τη στιγμή που οι γέροντες έχουν πετάξει όλα τα βάρη από πάνω τους, σε αυτή την ύστατη στιγμή τούς φορτώνουν καινούργια.
5. Ερασιτέχνης μάγος, κακός μάγος. Αυτό είναι ο πρωθυπουργός. Αντί για περιστέρια, έβγαλε από το καπέλο του ποντίκια. Ενας μάγος πρωθυπουργός δεν παραπαίει, δεν έχει ψεγάδια, γιατί ο θησαυρός με τον οποίο νομίζει πως μας θαμπώνει θα φανεί αμέσως πως είναι άνθρακες.
6. Κάποια ευλογημένη στιγμή θα λουφάξουν όλοι, και θα είμαστε εκεί όταν θα μας κοιτάζουν με ένα κλινικό βλέμμα. Ακριβοδίκαιο, γιατί προσπάθησαν να διασαλεύσουν τη λογική του κόσμου για να συνεχίσουν να ασκούν την απληστία τους.
7. Από τη στιγμή που αγνοούν τι είναι άσκηση πολιτικής, ο ένας γιατί βρέθηκε σε αυτή τη θέση λόγω τύχης και ο άλλος λόγω πατέρα, είναι επόμενο ότι σύντομα θα περάσουν σε κηρύγματα με ελαφρά θεολογική χροιά. Η μεταφυσική βοηθά στις δύσκολες καταστάσεις. Και το μαγαζί της Εκκλησίας είναι πάντα εκεί. Στην προσπάθειά τους να συντηρηθούν, θα χρησιμοποιούν την τεχνική των παπάδων: Θα συντηρούν το διάβολο, γιατί αν τον σκοτώσουν θα κλείσει το μαγαζί τους, όπως και της Εκκλησίας.
8. Υπάρχουν ακόμα οι ανόητοι που χρησιμοποιούν ποταπές δικαιολογίες για το πώς η χώρα μας οδηγήθηκε σε αυτή την καταστροφή. Τι θράσος της πολιτικής σκηνής, που ανέχεται τόσους και τόσους να πηδάνε από το ένα κόμμα στο άλλο σαν πίθηκοι, αρκεί να εξασφαλίσουν τη θεσούλα τους στο κοινοβούλιο. Με τέτοιους ανθρώπους συνεχίζει το Σύστημα σαν μια μακάβρια φάρσα. Ολοι όμως γνωρίζουμε πως, όταν δεν υπάρχει εξέλιξη, είναι πολύ πιθανό να σταματήσει και η ζωή. Τότε κοιτάμε έξω στο δρόμο, γιατί αλλιώς θα ζήσουμε για πάντα σε μια σκοτεινή αίθουσα, να βλέπουμε το έργο της ζωής μας όπως θα θέλαμε και δεν το ζούμε.


Του
Γιώργου ΚΑΚΟΥΛΙΔΗ

Kαι οι κρατικές καπιταλιστικές επιχειρήσεις της χώρας έχουν προχωρήσει - όπως και πολλές ιδιωτικές καπιταλιστικές- σε συμπράξεις με πολυεθνικές επιχειρήσεις με έδρα κυρίως την ΕΕ, τη Ρωσία, την Κίνα. Φωτ. από παλιότερη κοινή εμφάνιση των προέδρων της PDVSA και της ρωσικής «Rosneft»
Το τελευταίο διάστημα, οι εξελίξεις στη Βενεζουέλα έχουν τροφοδοτήσει - τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και σε ολόκληρο τον κόσμο - την όξυνση της αντιπαράθεσης για τον λεγόμενο «σοσιαλισμό του 21ου αιώνα». Πέρα από το κάθε φορά άμεσο πολιτικό επίδικο υπό το πρίσμα του οποίου διαμορφώνονται οι σχετικές πολιτικές θέσεις (π.χ. των ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ στην Ελλάδα), η προσπάθεια αστικής και οπορτουνιστικής ερμηνείας των γεγονότων στη Βενεζουέλα με συνεχείς αναφορές στο σοσιαλισμό συσκοτίζει την πραγματική κατάσταση.
Από τις ίδιες τις εξελίξεις και τη σχετική αντιπαράθεση τίθενται τα εξής ερωτήματα: Τι σχέση έχει ο «σοσιαλισμός του 21ου αιώνα» με το σοσιαλισμό - κομμουνισμό; Ποια είναι η σχέση της Βενεζουέλας και των άλλων κρατών που συμμετέχουν στη λεγόμενη Μπολιβαριανή Διαδικασία με το σοσιαλισμό; Ποιος είναι ο πραγματικός χαρακτήρας των συγκεκριμένων κυβερνήσεων της Λατινικής Αμερικής;
Ο «σοσιαλισμός του 21ου αιώνα» και ο σοσιαλισμός «του 20ού αιώνα»
Ο «σοσιαλισμός του 21ου αιώνα» αποτελεί ένα πολιτικό ρεύμα που μορφοποιήθηκε μέσω της αλληλεπίδρασης της θεωρητικής σκέψης μιας σειράς διανοουμένων όπως ο Dieterich (ο οποίος δημιούργησε και τον όρο το 1996 ενώ υπήρξε και σύμβουλος του Τσάβες), η Harnecker (επίσης σύμβουλος του Τσάβες για ένα διάστημα), ο Lebowitz, o Meszaros και της πρακτικής μιας σειράς κυβερνήσεων στη Λατινική Αμερική με πιο χαρακτηριστική αυτή των Τσάβες - Μαδούρο (Βενεζουέλα) αλλά και των Μοράλες (Βολιβία) και Κορέα (Εκουαδόρ).
Θεμελιώδες χαρακτηριστικό του αποτελεί - όπως φαίνεται και από το όνομά του - η επιδίωξη διαχωρισμού από την πρώτη προσπάθεια οικοδόμησης της σοσιαλιστικής - κομμουνιστικής κοινωνίας κατά τον 20ό αιώνα. Γράφει η Harnecker:
«Ηταν ο Πρόεδρος Τσάβες που είχε την τόλμη να υποδείξει το σοσιαλισμό ως εναλλακτική απέναντι στον καπιταλισμό. Τον αποκάλεσε "σοσιαλισμό του 21ου αιώνα", διεκδικώντας τις αξίες που συνδέονται με τη λέξη σοσιαλισμός: Αγάπη, αλληλεγγύη, ισότητα μεταξύ άντρα και γυναίκας, μεταξύ όλων ενώ παράλληλα πρόσθεσε τον προσδιορισμό "του 21ου αιώνα", για να διαφοροποιήσει αυτόν το νέο σοσιαλισμό από τα λάθη και τις αποκλίσεις που παρουσιάστηκαν στο μοντέλο του σοσιαλισμού που εφαρμόστηκε κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα στη Σοβιετική Ενωση και τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης».1
Στην ομιλία του, στο Παγκόσμιο Κοινωνικό Φόρουμ στο Καράκας το 2005, ο Ούγκο Τσάβες αφότου διακήρυξε ότι εμπνέεται από επαναστάτες όπως ο Χριστός, ο Μπολιβάρ, ο Αμπρέου ε Λίμα και ο Τσε Γκεβάρα, ξεκαθάρισε:
«Πρέπει να επανεφεύρουμε το σοσιαλισμό. Δεν μπορεί να είναι το είδος του σοσιαλισμού που είδαμε στη Σοβιετική Ενωση (...) Πρέπει να διεκδικήσουμε εκ νέου το σοσιαλισμό ως θέση, ως σχέδιο και μονοπάτι, αλλά έναν νέο τύπο σοσιαλισμού, έναν ανθρωπιστικό σοσιαλισμό που βάζει τους ανθρώπους και όχι τις μηχανές ή το κράτος πάνω απ' όλα».
Ποιος είναι όμως αυτός ο «ανθρωπιστικός» σοσιαλισμός, ο οποίος διακρίνεται από τον... μάλλον «απάνθρωπο» σοσιαλισμό της ΕΣΣΔ και πρέπει να επανεφευρεθεί;
«Σοσιαλισμός» της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας...
O «σοσιαλισμός του 21ου αιώνα» αποσυνδέει την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο από το ζήτημα της ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής και κυκλοφορίας των εμπορευμάτων. Οπως γράφει ο πιο εμβληματικός θεωρητικός αυτού του ρεύματος, ο Heinz Dieterich:
«Πιστεύω ότι το βασικό είναι ότι πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε την έννοια της εκμετάλλευσης. Η εκμετάλλευση δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είσαι ιδιοκτήτης των μέσων παραγωγής (...) εκμετάλλευση έχουμε οποτεδήποτε ένα μέλος της κοινωνίας παίρνει από τον γενικό κοινωνικό πλούτο που έχει συγκεντρωθεί και παραχθεί σε ένα χρόνο περισσότερα απ' όσα βάζει σε αυτόν».2
Διευκρινίζοντας με παραδείγματα αυτόν το γενικό ορισμό, γίνεται φανερό ότι ο Dieterich ταυτίζει την εκμετάλλευση με την άνιση ανταλλαγή στη σφαίρα της κυκλοφορίας. Αντίστοιχα, προτείνει ως λύση την ανταλλαγή ισοδυνάμων και την ανταμοιβή όλων με βάση την προσφερόμενη εργασία (που θα επιβάλλονται από το κράτος) ενώ στο βαθμό που επιτυγχάνονται αυτά, θα καθίσταται σταδιακά αδιάφορο για τους καπιταλιστές το ζήτημα της ιδιοκτησίας των μέσων παραγωγής και κυκλοφορίας. Γι' αυτό και ονομάζει την οικονομία που οραματίζεται «σχεδιασμένη οικονομία των ισοδυνάμων». Ως συνέπεια αυτής της ....βαθυστόχαστης ανάλυσης καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «αν θέλεις να τερματίσεις την εκμετάλλευση δεν χρειάζεται να αφαιρέσεις την ατομική ιδιοκτησία από τους ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής»!
Η αντίληψη της εκμετάλλευσης ως προϊόντος της άνισης ανταλλαγής έρχεται «κουτί» στις κυβερνήσεις που θέτουν ως βασικό τους στόχο την επαναδιαπραγμάτευση των όρων συμμετοχής στο διεθνές ιμπεριαλιστικό σύστημα (π.χ. βελτίωση των όρων εμπορίου ή των όρων σύναψης και αποπληρωμής δανείων). Ερχεται «κουτί» στην αντιπαράθεσή τους με τις ΗΠΑ, με τις οποίες υπάρχουν ιστορικοί δεσμοί ανισότιμων οικονομικών και πολιτικών σχέσεων. Αυτές οι κυβερνήσεις, άλλωστε, ταυτίζουν τον «νεοφιλελευθερισμό» και τη «νεοαποικιοκρατία» με τις ΗΠΑ, την ίδια στιγμή που επιδιώκουν την επέκταση των οικονομικών σχέσεων με άλλα καπιταλιστικά κράτη. Αποσυνδέοντας προπαγανδιστικά αυτές τις ανισοτιμίες από την οικονομική τους βάση, δηλαδή από την καπιταλιστική ιδιοκτησία, αυτές οι κυβερνήσεις διεκδικούν βελτίωση της θέσης των κρατών τους χωρίς ρήξη με την καπιταλιστική ιδιοκτησία.
Προς εξυπηρέτηση αυτού του στόχου, τα κράτη της Μπολιβαριανής Διαδικασίας προχωράν σε μια σειρά προσαρμογές στην ασκούμενη πολιτική. Καταρχάς στην εσωτερική πολιτική, παρεμβαίνουν πιο άμεσα στην οικονομική ζωή, αναλαμβάνοντας τα ίδια επιχειρηματική δράση - όπως έκαναν στο παρελθόν και κάποιες από τις λεγόμενες «νεοφιλελεύθερες» και «νεοαποικιακές» κυβερνήσεις - μέσω των περισσότερων (όπως στη Βενεζουέλα) ή πιο περιορισμένων (όπως στη Βολιβία) κρατικοποιήσεων σε τομείς που τους εξασφαλίζουν τεράστια κρατικά έσοδα, ιδιαίτερα σε περιόδους ανόδου των τιμών του πετρελαίου και των άλλων εξαγόμενων πρώτων υλών. Με αυτά τα έσοδα χρηματοδοτούν τους εκσυγχρονισμούς σε μια σειρά τομείς (π.χ. Παιδεία ή Υγεία), τη διαχείριση της ακραίας φτώχειας που δημιουργεί ο καπιταλιστικός δρόμος ανάπτυξης καθώς και την ίδια την καπιταλιστική ανάπτυξη (μέσω της στήριξης συγκεκριμένων επιχειρηματιών).
Οπως αναφέρει ο αντιπρόεδρος της βολιβιανής κυβέρνησης του Εβο Μοράλες:
«Είναι ζήτημα της οικοδόμησης ενός ισχυρού κράτους το οποίο να μπορεί να συνδυάσει με ισορροπημένο τρόπο τις τρεις οικονομικές - παραγωγικές πλατφόρμες που συνυπάρχουν στη Βολιβία: την βασισμένη στην κοινότητα, την βασισμένη στην οικογένεια και τη "σύγχρονη βιομηχανία"»,3 ενώ αλλού αναφέρει «Δεν είμαστε ενάντια στην ελεύθερη αγορά. Είμαστε υποστηρικτές ενός σοσιαλιστικού μοντέλου με έναν βολιβιανό καπιταλισμό, όπου τα κέρδη από τους υδρογονάνθρακες μεταφέρονται σε άλλους τομείς όπως ο αγροτικός».4
Γενικεύοντας την εμπειρία αυτών των κρατών, ο Dieterich σημειώνει: «Ο μόνος εφικτός δρόμος (σ.σ.: για τον σοσιαλισμό) είναι μια μεικτή οικονομία, που θα έχει τρία υποκείμενα, το κράτος, την ιδιωτική επιχείρηση και την κοινωνική ιδιοκτησία στη μορφή των συνεταιρισμών»5...
Με αυτήν την πολιτική, η κυβέρνηση της Βολιβίας εξασφαλίζει κοινωνική ειρήνη μεταξύ καπιταλιστών και εργαζομένων (η οποία όμως ήδη γνωρίζει τα πρώτα της ρήγματα) και πιο ευνοϊκούς όρους αναπαραγωγής του συνολικού κοινωνικού κεφαλαίου στη χώρα αποσπώντας επανειλημμένα τα εύσημα του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας. Στη Βενεζουέλα, ωστόσο, η κατάσταση είναι πιο σύνθετη, αφού η μείωση των διεθνών τιμών πετρελαίου έπληξε σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό τα κρατικά έσοδά της (το πετρέλαιο αποτελεί το 80% των εξαγωγών της), ενώ οι πιο εκτεταμένες κρατικοποιήσεις προκάλεσαν την πιο ενεργητική αντίδραση των τμημάτων εκείνων του κεφαλαίου που συνδέονται με το εξωτερικό και ιδιαίτερα με τις ΗΠΑ.
Στο επίπεδο της εξωτερικής πολιτικής, η επιδίωξη αναβάθμισης αυτών των κρατών συνεπάγεται τον αναπροσανατολισμό των διεθνών συμμαχιών τους και τη στροφή τους προς την ΕΕ, τη Ρωσία (ο Τσάβες αποκαλούσε τον Πούτιν «καλό Πρόεδρο»), την Κίνα και τη Βραζιλία. Εννοείται ότι και οι κρατικές καπιταλιστικές επιχειρήσεις της χώρας έχουν προχωρήσει - όπως και πολλές ιδιωτικές καπιταλιστικές - σε συμπράξεις με πολυεθνικές επιχειρήσεις με έδρα κυρίως τις παραπάνω χώρες.
«Σοσιαλισμός» του αστικού κράτους...
Οπως διαφαίνεται από τα παραπάνω, ως ρόλος του κράτους στο «σοσιαλισμό του 21ου αιώνα» προβάλλεται αυτός του διαιτητή ανάμεσα στα συμφέροντα των διάφορων τάξεων και ομάδων και του ενορχηστρωτή των προσπαθειών (καπιταλιστικής) οικονομικής ανάπτυξης. Οπως σημειώνει ο αντιπρόεδρος της Βολιβίας:
«Αυτό που απαιτείται από τον κυβερνήτη είναι να συνθέτει και να ενώνει, γιατί οι φωνές του λαού μπορεί να μην συμφωνούν μεταξύ τους. Ο λαός δεν είναι κάτι ομοιογενές. Οχι κύριε! Υπάρχουν κοινωνικές τάξεις, υπάρχουν ταυτότητες, υπάρχουν περιοχές».6
Φυσικά, σε καθεστώς καπιταλιστικής οικονομίας και εξουσίας, το κράτος «ενώνει» το λαό προσδένοντάς τον στις αναγκαιότητες της επιδίωξης της καπιταλιστικής κερδοφορίας. Και αυτό δεν αλλάζει καθόλου από τις συνεχείς προπαγανδιστικές αναφορές στην «άμεση δημοκρατία» και τα τοπικά συμβούλια.
Το κράτος που επικαλούνται είναι το ίδιο το αστικό κράτος με αλώβητο το σύνολο των θεσμών του. Αυτό που αποκαλούν «επανάσταση» είναι ο έλεγχος αυτών των ίδιων των θεσμών (κοινοβούλιο, κυβέρνηση, δήμοι κ.λπ.) από τις «μπολιβαριανές» δυνάμεις. Αυτός ο ...λατινοαμερικάνικος ευρωκομμουνισμός προβάλλεται ανοιχτά. Π.χ. η Harnecker σημειώνει:
«Οι μεταβάσεις που επιχειρούμε δεν είναι οι κλασικές όπου οι επαναστάτες κατακτάν την κρατική εξουσία και κάνουν ή ξεκάνουν τα πάντα από αυτή την αφετηρία. Σήμερα πρώτα κατακτάμε την (σ.σ.: κρατική) διοίκηση και από αυτό το σημείο προχωράμε»7 ή αλλού: «Δεν έχουμε τον έλεγχο ολόκληρου του κράτους στη διάθεσή μας, αντίθετα ελέγχουμε μόνο ένα μικρό μέρος του».8
Οσον αφορά το υποκείμενο αυτής της αλλαγής, προβάλλεται ανοιχτά η ανάγκη ενός «πολιτικού υποκειμένου», το οποίο θα περιλαμβάνει όλα τα τμήματα που θίγονται από τον «νεοφιλελευθερισμό», από τους εργάτες μέχρι εκείνα τα τμήματα της αστικής τάξης που απειλούνται από τη δράση του διεθνούς κεφαλαίου. Ετσι, σ' αυτά τα κράτη δημιουργούνται μέτωπα ή κόμματα (που έχουν το χαρακτήρα μετώπου), στα οποία συμμετέχουν δυνάμεις ετερόκλητων ιδεολογικών και κοινωνικών αναφορών.
Η σύνθετη αυτή κατάσταση γεννάει υψηλού επιπέδου υποχρεώσεις για τα ΚΚ. Η ενίσχυση της ιδεολογικοπολιτικής αυτοτελούς πάλης σε ρήξη με τις δυνάμεις της διαχείρισης, το κεφάλαιο και την εξουσία του αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις, ώστε να δίνεται αποφασιστική απάντηση και στις πιέσεις που ασκούνται για ενσωμάτωση στο αστικό σύστημα μέσω της συμμετοχής ή στήριξης των αποκαλούμενων προοδευτικών κυβερνήσεων. Αυτή, άλλωστε, αποδείχτηκε οδυνηρή για την εργατική τάξη, για το εργατικό - λαϊκό αλλά και για το κομμουνιστικό κίνημα στη Λατινική Αμερική, για την ανάπτυξη της ταξικής πάλης.
Μονόδρομος η πάλη για τον σοσιαλισμό - κομμουνισμό
Το τελευταίο διάστημα μια σειρά παράγοντες (μεγάλη μείωση των διεθνών τιμών πετρελαίου και πρώτων υλών, ενεργητική αντίδραση των θιγόμενων τμημάτων της αστικής τάξης κ.λπ.) έχουν οδηγήσει στην αποδυνάμωση κάποιων «μπολιβαριανών» κυβερνήσεων - ιδιαίτερα της βενεζουελάνικης - και στην ενίσχυση πολιτικών δυνάμεων που στηρίζονται ανοιχτά από τμήματα της αστικής τάξης και τις ΗΠΑ. Αυτές οι δυνάμεις εκμεταλλεύονται την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί για να στοιχίσουν λαϊκές μάζες πίσω απ' τους αντιδραστικούς στόχους της αστικής τάξης.
Οι τελευταίες εξελίξεις στη Βενεζουέλα επιβεβαιώνουν τις συνέπειες που έχει για τη ζωή των λαϊκών στρωμάτων ο καπιταλιστικός δρόμος ανάπτυξης, όποιο ιδεολογικό μανδύα και αν φέρει. Αποτελούν έμπρακτη απόρριψη των οπορτουνιστικών κελευσμάτων περί της δυνατότητας εξανθρωπισμού του καπιταλισμού. Φωτίζουν ποια είναι τα αναπόφευκτα αρνητικά αποτελέσματα όταν το εργατικό - λαϊκό κίνημα δεν προχωρά στο τσάκισμα του αστικού κράτους.
Μέσα από την αρνητική πείρα αναδεικνύεται η αναγκαιότητα της συγκέντρωσης δυνάμεων για τη σοσιαλιστική επανάσταση και την οικοδόμηση της σοσιαλιστικής - κομμουνιστικής κοινωνίας. Αυτή η τιτάνια προσπάθεια περνά μέσα από την αντιπαράθεση και με το «σοσιαλισμό του 21ου αιώνα» όπως και παλαιότερα περνούσε μέσα από την αντιπαράθεση με ρεύματα με τα οποία αυτός μοιράζεται πολλά κοινά στοιχεία («σοσιαλισμός της αγοράς», «δημοκρατικός σοσιαλισμός», ευρωκομμουνισμός, ο λεγόμενος περονισμός κ.λπ.).
Παραπομπές:
1. «Conquering a New Popular Hegemony. Marta Harnecker on 21st Century Socialim»
2. Heinz Dieterich, «The Socialism of the 21st Century».
3. «The MAS is of the Centre-Left»: Συνέντευξη του Alvaro Garcia Linera στο διαδικτυακό περιοδικό «International Viewpoint», IV373 - Δεκέμβρης 2005.
4. Heinz Dieterich, «Evo Morales, el socialismo comunitario y el Bloque Regional de Poder».
5. «Economia mixta es la via al socialismo del siglo XXI»: Συνέντευξη του Heinz Dieterich στην ιστοσελίδα «Aporrea.org».
6. Παρατίθεται στο «Conquering a New Popular Hegemony. Marta Harnecker on 21st Century Socialim».
7. «We Must Take Public Criticism into Account. Criticism Is Good and Should Help the Process»: Συνέντευξη της Μ. Harnecker στην ηλεκτρονική σελίδα του «Monthly Review» (31/3/2010).
8. «Conquering a New Popular Hegemony. Marta Harnecker on 21st Century Socialim».
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

  • Πλατιά αποδοχή συναντά η προβολή του ντοκιμαντέρ για τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας.
  • Αναγνωρίζεται η σπουδαιότητα ενός μοναδικού ιστορικού ντοκουμέντου
Ο τίτλος και μόνο ήταν αναμενόμενο να προκαλέσει. Κύρια όσους, αφού κήρυξαν και ξανακήρυξαν το τέλος της Ιστορίας, βάλθηκαν μετά να την ξαναγράψουν έτσι που να εξαφανίσουν την ταξική πάλη ως κινητήρα της Ιστορίας.
Λόγος γίνεται για το ντοκιμαντέρ για τον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας σε παραγωγή της ΚΕ του ΚΚΕ που έχει διανύσει ήδη ένα σημαντικό τμήμα του «ταξιδιού» του στις κινηματογραφικές αίθουσες και συνεχίζει βεβαίως το ταξίδι του, αφού αποστολή του δεν είναι μια περιορισμένης χρονικής διάρκειας κατανάλωση στα όρια της στιγμιαίας ψυχαγωγίας, αλλά η κατάθεση ντοκουμέντων από την κορυφαία στιγμή της ταξικής πάλης στη χώρα μας, ντοκουμέντων - ισχυρών και ικανών να ενισχύσουν παραπέρα ειδικά το ιδεολογικό οπλοστάσιο της νέας γενιάς στις σκληρές ταξικές αναμετρήσεις που βρίσκονται ακόμα μπροστά.
Το ντοκιμαντέρ έχει συναντήσει πλατιά αποδοχή, καθώς χιλιάδες παρακολούθησαν έως τώρα τις προβολές του, ενώ η σημασία του αναγνωρίζεται και από τους καθ' ύλην αρμόδιους, κριτικούς κινηματογράφου, που ακόμα κι όταν έχουν ενστάσεις για το γεγονός της παραγωγής του από το ΚΚΕ, γράφουν ευθέως ότι είναι χρήσιμο και αξίζει να το δει κάποιος.
Μοναδικό ιστορικό ντοκουμέντο
Χαρακτηριστική της πλατιάς αποδοχής που βρήκε είναι η καταγραφή στο site «in.gr» για την πρώτη μέρα της προβολής: «Περισσότερα από 1.000 άτομα απόλαυσαν το ντοκιμαντέρ "Τι κι αν έπεσε ο Γράμμος, εμείς θα νικήσουμε", σε μια ατμόσφαιρα συγκινητική, αφού η ταινία, με σκηνές που δεν είχαν ξαναπροβληθεί, κατάφερε να ενώσει σε μια φωνή μικρά παιδιά και συγκινημένους ηλικιωμένους, που τραγούδησαν όρθιοι».
Στο κινηματογραφικό site «cine.gr» μιλούν για «ένα μοναδικό ιστορικό ντοκουμέντο με πρωτότυπο υλικό από το κινηματογραφικό συνεργείο του ΔΣΕ, ηχητικά ντοκουμέντα της εποχής, αλλά και νεότερο υλικό και πλάνα σύγχρονα από τους χώρους δράσης του ΔΣΕ που δένουν με σύγχρονα πλάνα από τα βουνά και τις άλλες περιοχές που απλώθηκε η δράση του ΔΣΕ».
Για μια «ιστορική καταγραφή σε εκείνα τα χρόνια, αξιοποιώντας πολύτιμο αρχειακό υλικό από το κινηματογραφικό συνεργείο του ΔΣΕ, ηχητικά αποσπάσματα (συμπεριλαμβανομένου και ενός ηχογραφημένου ντοκουμέντου με τη φωνή του Νίκου Ζαχαριάδη) σε συνδυασμό με σύγχρονα πλάνα από τους χώρους δράσης του ΔΣΕ» έκανε λόγο ο Θ. Γεντίμης στο «cinema news».
Ενώ o Μπάμπης Δερμιτζάκης στο «Friday» μιλά για ένα ντοκιμαντέρ «συναρπαστικό καθ' αυτό, μου θύμισε πράγματα που είχα ξεχάσει, και έμαθα πράγματα που αγνοούσα. Για παράδειγμα, δεν ήξερα ότι ο Πολ Ελυάρ είχε πάει στο Γράμμο (...) Οσοι φοβούνται μήπως πέσουν θύμα της κομμουνιστικής προπαγάνδας δεν είναι ανάγκη να δουν την ταινία. Οσοι θέλουν να γνωρίσουν μια εικόνα της σύγχρονης Ιστορίας μας, θα ικανοποιηθούν αφάνταστα από αυτό το ντοκιμαντέρ. Ελπίζουμε, για όσους το μετανιώσουν που δεν το είδαν, να αναρτηθεί στο youtube».
Η «Αυγή» επέλεξε να το παρουσιάσει ξερά ως ένα «ντοκιμαντέρ, παραγωγής της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, που περιλαμβάνει αρχειακό υλικό αλλά και σύγχρονα γυρίσματα στους χώρους δράσης του ΔΣΕ», ενώ για «ένα στρατευμένο ντοκιμαντέρ σε παραγωγή της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ με πρωτότυπο υλικό από το κινηματογραφικό συνεργείο του ΔΣΕ, ηχητικά ντοκουμέντα της εποχής, αλλά και νεότερο υλικό και πλάνα σύγχρονα από τους χώρους δράσης του ΔΣΕ που δένουν με σύγχρονα πλάνα από τα βουνά και τις άλλες περιοχές που απλώθηκε η δράση του ΔΣΕ» αναφέρθηκε το site «iefimerida.gr».
Για «ένα μοναδικό ιστορικό ντοκουμέντο με πρωτότυπο υλικό από το κινηματογραφικό συνεργείο του ΔΣΕ, ηχητικά ντοκουμέντα της εποχής, αλλά και νεότερο υλικό και πλάνα σύγχρονα από τους χώρους δράσης του ΔΣΕ» κάνει λόγο το site «Culturenow.gr», ενώ ανάλογη κριτική βρήκαμε και στο «κουτί της Πανδώρας»που γράφει, επίσης, για «ένα μοναδικό ιστορικό ντοκουμέντο»
Στο «Κόκκινο», ο Στράτος Κερσανίδης σημείωσε: «Με τη συλλογική μνήμη ως πολύτιμη περιουσία, οι άνθρωποι και οι κοινωνίες κοιτάζουν προς το μέλλον και συνεχίζουν να προχωρούν και μαζί τους προχωρά και η Ιστορία. Προς αυτήν την κατεύθυνση, διατήρησης της μνήμης αλλά ως προωθητική ύλη για το μέλλον, λειτουργεί τούτη η ταινία. Βέβαια απηχεί κυρίως την επίσημη άποψη του ΚΚΕ για τα γεγονότα, αυτό όμως δε μειώνει την ιστορική του αξία ως ντοκουμέντο ούτε την καλλιτεχνική του αξία. Ως εκ τούτου μπορεί να αποτελέσει έναυσμα για να ανοίξει μια πολύ ενδιαφέρουσα και χρήσιμη συζήτηση».
Στη συμβολή του ντοκιμαντέρ στο άνοιγμα της συζήτησης στέκεται και ο Γιάννης Φραγκούλης στο «timenews»: «Σε αυτή την ταινία - σημειώνει - αρχίζει μία συζήτηση που την έχει ανάγκη όχι μόνο η αριστερά, για να ξέρει τι έγινε σωστό και τι λάθος, αλλά και οι συντηρητικές δυνάμεις, για να καταλάβουν τι κακό προξένησαν. Ερχεται, λοιπόν, να μας υπενθυμίσει και να μας ωθήσει να συζητήσουμε για να βαδίσουμε ένα δρόμο που θα μας οδηγήσει στο φως που θα αρχίσει να πέφτει σε αυτό το σκοτεινό μέρος της ελληνικής ιστορίας».
Πού εστίασαν
Με ένα δισέλιδο αφιέρωμα αντιμετώπισε το ντοκιμαντέρ το «Βήμα». Στην πολιτική αναφορά ο Λ. Σταυρόπουλος καταφεύγει στον τίτλο «Το ΚΚΕ επιστρέφει στον Γράμμο». Ο ίδιος, βέβαια, αναγνωρίζει τον ιστορικό χαρακτήρα του ντοκιμαντέρ και στέκεται ιδιαίτερα σ' ένα από τα ντοκουμένα που περιέχει, το ηχητικό με τον Νίκο Ζαχαριάδη στο σημείο που σημειώνει: «Είχαμε όλη την Ελλάδα στα χέρια μας και μας την πήρε ο εχθρός. Ολο τον λαό μαζί μας. Παραδώσαμε τα όπλα. Τα παραδώσαμε. Υπάρχει μεγαλύτερο αίσχος για ένα επαναστατικό κόμμα; Δεν υπάρχει». Απομαγνητοφωνεί, επίσης και προβάλλει - καθώς πράγματι πρόκειται για μοναδικό ντοκουμέντο - και τα άλλα σημεία της τοποθέτησης Ζαχαριάδη: «Βγαίνει κάποιος και λέει: μας στήσαν πεπονόφλουδα με την αποχή. Αυτή σύντροφοι είναι πολιτική εκτίμηση που μπορείς να την ανατρέψεις. Ποιος ήταν ο σκοπός; Εγώ λέω: οπορτουνιστική αυταπάτη να πιστεύουμε ότι θα παίρναμε τις εκλογές, την πλειοψηφία τότε, και ότι θα παίρναμε την εξουσία και θα περνούσαμε και στον σοσιαλισμό. Αυταπάτη οπορτουνιστική, σύντροφοι». Δεν παραλείπει επίσης να καταγράψει την εκτίμηση «Ηταν πόλεμος δίκαιος που αντικειμενικά έκφραζε τα συμφέροντα των καταπιεσμένων, της εργατικής τάξης, της εξαθλιωμένης αγροτιάς, των φτωχών λαϊκών στρωμάτων της πόλης» που αναφέρεται στο ντοκιμαντέρ, σημειώνοντας ότι στην αρχή του εμφανίζεται ο Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας σε συγκέντρωση για τον ΔΣΕ να δηλώνει: «Ορκιζόμαστε στη μνήμη των εκατοντάδων χιλιάδων ηρώων του λαού μας ότι θα συνεχίσουμε στην ίδια ταξική γραμμή πάλης».
Στην κινηματογραφική κριτική, ο Γιάννης Ζουμπουλάκης σημειώνει το γεγονός ότι «την περασμένη Πέμπτη το βράδυ στις κινηματογραφικές αίθουσες "Αλκυονίδα" και "Studio" γινόταν το αδιαχώρητο. Νέος στη συντριπτική πλειοψηφία του κόσμος είχε κυριολεκτικά κατακλύσει τους ιστορικούς κινηματογράφους των οδών Ιουλιανού και Σπάρτης - Σταυροπούλου (αντιστοίχως) σε σημείο που η εικόνα θύμιζε παρελθόν, τα χρόνια της δεκαετίας του 1970 και του 1980 όταν γέμιζαν καθημερινά από κόσμο, εφόσον ήταν οι μόνες που πρόβαλλαν ταινίες τέχνης που δεν προβάλλονταν αλλού. Παραπάνω από 1.100 θεατές καταμετρήθηκαν σε όλες τις προβολές της Πέμπτης και στις δύο αίθουσες». Και σχολιάζει: «Το γεγονός ότι η παραγωγή είναι του ΚΚΕ τής δίνει αυτομάτως ένα ενδιαφέρον γιατί η ταινία χωρίς να κρύβει την "καταγωγή" της παρουσιάζει ένα κομμάτι της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας από μια συγκεκριμένη σκοπιά. Υλικό του οποίου την ύπαρξη δεν γνωρίζαμε ως τώρα εμφανίζεται στην ταινία».
Οι ανησυχίες...
Ακριβός στα ...πίτουρα εμφανίστηκε ο αρμόδιος συντάκτης στο «Αθηνόραμα.gr» που μιλά για ντοκιμαντέρ «στρατευμένο χρονικό με πρωτότυπο υλικό και ξεκάθαρη, παντελώς μονόπλευρη ιδεολογική προσέγγιση».
Με το ύφος που τους αντιπροσωπεύει εμφανίζονται ανήσυχοι οι ιθύνοντες στo site της «Χρυσής Αυγής» γράφοντας: «Οχι μόνο είναι αμετανόητα τα κομμούνια (...) αλλά με τον τρόπο τους συνεχίζουν να προκαλούν και να απειλούν με νέο γύρο (...) γύρισαν μια ταινία -ντοκιμαντέρ, διάρκειας μιας ώρας και 45 λεπτών, με τον χαρακτηριστικά απειλητικό τίτλο: "Τι κι αν έπεσε ο Γράμμος, εμείς θα νικήσουμε"».
Αυτός που ξεφεύγει εντελώς είναι ο Μανόλης Καψής στο «Capital», που παίρνει αφορμή από την προβολή του ντοκιμαντέρ και χωρίς να κάνει έστω και μιας λέξης αναφορά σ' αυτό, αμολάει ένα κατεβατό - επανάληψη των ανιστόρητων αναφορών του διδύμου Καλύβα - Μαραντζίδη για τον «αιμοδιψή» χαρακτήρα του ΚΚΕ!
Κρατήσαμε για το τέλος την περίπτωση της εφημερίδας «Καθημερινή», που, για να απαντήσει στην ταινία, καταφεύγει στην υπογραφή του Σπύρου Βλαχόπουλου, καθηγητή Νομικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, ώστε να προσδώσει επιστημονικοφάνεια στη θέση «Ο εμφύλιος πόλεμος αποτελεί τη χειρότερη μορφή πολέμου». Ο ίδιος, βέβαια, ομολογεί ότι δεν έχει δει καν την ταινία. Αυτό δεν τον εμποδίζει, ασφαλώς, να εντοπίσει ένα σοβαρό για την αστική τάξη πρόβλημα που αναδεικνύεται από το ντοκιμαντέρ: Οτι το επαναστατικό κίνημα στη χώρα μας ιστορικά απέδειξε ότι δεν μπαίνει κάτω από την σημαία των καπιταλιστών, ότι ο λαός όταν χρειάστηκε να απαντήσει στο δίλημμα της υποταγής επέλεξε τα όπλα. Ο κ. καθηγητής ξορκίζοντας τον εμφύλιο προσπερνά το γεγονός ότι η ταξική αναμέτρηση είναι ανελέητη και στις λεγόμενες «ειρηνικές περιόδους» και γράφει: «Δεν στέκομαι σε αυτή καθεαυτή την ταινία. Πιθανολογώ ότι θα είναι "στρατευμένη" και μονοδιάστατη, αλλά ακόμη και έτσι, αποτελεί μια συμβολή στην ιστορική έρευνα. Στέκομαι στον τίτλο της ταινίας που παραπέμπει σε μια ρεβάνς».

Στον καθηγητή έδωσε ήδη μιαν απάντηση μέσα από τις στήλες της ίδιας εφημερίδας ο πρώην πρεσβευτής Θέμος Χ. Στοφορόπουλος που σε επιστολή του αναφέρει: «Κύριε διευθυντά. Πόσο αντικειμενικό είναι το άρθρο "Επιλεκτική μνήμη και λήθη του εμφυλίου πολέμου" ("Κ", 1-7-17) του καθηγητή κ. Σπύρου Βλαχόπουλου; Είναι φυσικό να θέλουν λήθη αυτοί που νίκησαν με τη βοήθεια της Βρετανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών. Οπως είναι φυσικό να έχει το ΚΚΕ τις θέσεις που εξέφρασε ο Δημήτρης Γόντικας στην εκδήλωση για το ντοκιμαντέρ "Τι και αν έπεσε ο Γράμμος, εμείς θα νικήσουμε". Πόσω μάλλον που οι τότε επικρατήσαντες οδήγησαν την Ελλάδα στη σημερινή κατάσταση και την Κύπρο στον "Αττίλα". Και που η πολιτική των κυβερνήσεων Αγγλίας και ΗΠΑ δεν υπήρξε δημοκρατική, με χαρακτηριστικές εκδηλώσεις τη στάση τους έναντι της χούντας και τη συνεχιζόμενη ανοχή ή και ενθάρρυνση του τουρκικού επεκτατισμού στο Αιγαίο και στην Κύπρο. Υπάρχει και το ερώτημα αν η στάσις, ο εμφύλιος πόλεμος, η πάλη των τάξεων είναι παροδική, ιάσιμη ασθένεια, παρένθεση στην "ομαλότητα" ή, αντίθετα, βρίσκεται μόνιμα στην καρδιά της κοινωνικής ζωής αλλάζοντας μορφές».
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Προσωπογραφία του ποιητή από τον Γιώργη Βαρλάμο
Ο Καρυωτάκης και η εποχή του...
Σε λίγες μέρες συμπληρώνονται 89 χρόνια από το θάνατο του ποιητή Κώστα Καρυωτάκη ο οποίος, αυτοκτονώντας στα 32 του χρόνια, άφησε πίσω του, εκτός από τρεις ποιητικές συλλογές, πλήθος ερωτήματα που προβληματίζουν, ακόμη και σήμερα, την κριτική και τους αναγνώστες του. Το φάντασμα του ποιητή δεν «στοίχειωσε» μόνο την πόλη της Πρέβεζας, αλλά και τη νεότερη ελληνική ποίηση. Τι ήταν τελικά ο Καρυωτάκης; Ηταν ο εγωπαθής μισάνθρωπος, ο περιθωριακός, ο παρακμιακός, ο ψυχικά άρρωστος; `Η ήταν ο μαχητικός συνδικαλιστής και ο άτεγκτος και αυστηρός κριτής της εποχής του; Ερωτήματα πιθανόν αναπάντητα, χαρακτηρισμοί, κάποιες φορές, ανακριβείς, και κατηγοριοποιήσεις ενίοτε παραπλανητικές, δεν βοηθούν την κριτική έρευνα του έργου του. Η υπερβολική ενασχόληση με την προσωπική ιδιορρυθμία του και κυρίως με την αυτοκτονία του συσκότισε το έργο του και παραμόρφωσε την ποιητική του φυσιογνωμία.
Αυτό που κυρίως πρέπει να έχουμε στο νου μας, είναι ότι ο Καρυωτάκης υπήρξε ο κατεξοχήν αντιπροσωπευτικός ποιητής της γενιάς του, όπως επισημαίνει ο Τέλλος Αγρας, ο σημαντικότερος κριτικός της καρυωτακικής ποίησης. Ως τέτοιος, λοιπόν, θα πρέπει να κριθεί, ενώ λυδία λίθος της ποιητικής του αξίας είναι ο τρόπος με τον οποίο συνδιαλέγεται ως ποιητής με την ταραγμένη εποχή που ζει.
Η ιστορική πραγματικότητα των πρώτων δεκαετιών του 20ού αιώνα σηματοδοτεί το «αστέρι» με το οποίο ο Καρυωτάκης και η γενιά του ήρθαν στη ζωή. Αν, προσεγγίζοντας την καρυωτακική ποίηση, αγνοήσουμε αυτήν την πραγματικότητα, αδικούμε, νομίζω, και τον ποιητή και το έργο του. Πρόκειται για μια εποχή γεμάτη συγκρούσεις και αντιθέσεις. Από τη μια ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος, η Οκτωβριανή Επανάσταση, η παγκόσμια οικονομική ύφεση, και από την άλλη, στην Ελλάδα, η οικονομική κρίση, η πολιτική αστάθεια, η ιδεολογική σύγχυση. Ταυτόχρονα, το νεοϊδρυμένο Κομμουνιστικό Κόμμα δεν έχει ακόμα ωριμάσει και το εργατικό κίνημα αναπτύσσεται κάτω από τη βαριά σκιά της κρατικής τρομοκρατίας και καταστολής. Οι τραγικές συνέπειες της Μικρασιατικής Εκστρατείας, η ήττα, ο θάνατος, η προσφυγιά, κλονίζουν τις αρχές και τα ιδανικά της αστικής τάξης και, παράλληλα, τις βεβαιότητες μεγάλου μέρους της ελληνικής κοινωνίας, ιδιαίτερα της μικροαστικής. Μπροστά σ' αυτήν την τραγική πραγματικότητα, ο Καρυωτάκης δεν μένει αδιάφορος. Αντίθετα, την αποτυπώνει στην ποίησή του με ειλικρίνεια και ρεαλισμό και αναδεικνύεται δίκαια ως ο αντιπροσωπευτικός ποιητής της γενιάς του. Με ποιον τρόπο συνέβη αυτό; «Ολοι οι δρόμοι οδηγούνε στη Ρώμη», γράφει ο Αγρας, «Ολοι οι δρόμοι ωδήγησαν τον Καρυωτάκη στη Σάτιρα».
Με τη σάτιρα, λοιπόν, και μάλιστα με την πολιτική σάτιρα, ο ποιητής εξελίσσεται σε έναν από τους πρωτοπόρους του ποιητικού ρεαλισμού στον τόπο μας. «Η σάτιρα», παρατηρεί ο Αγρας, «είναι η σφαίρα, όπου, ολιγώτερον από κάθε άλλη, η ποίησις μένει άπρακτη και αδιάφορη από τον έξω κόσμον. Κι ο έξω κόσμος είναι ο ρεαλισμός, η κοινωνία - η πολιτική. Στο Αγαλμα της Ελευθερίας που φωτίζει τον Κόσμο, ο Μιχαλιός, Ωδή εις Ανδρέαν Κάλβον, Η Πεδιάς και το Νεκροταφείον - ιδού τέσσερα ποιήματα του Καρυωτάκη εμπνευσμένα από την πολιτική, χωρίς όμως να ξεφεύγουν καθόλου από τα σύνορα της τέχνης».
Με την πολιτική σάτιρα ο ποιητής εγκαταλείπει τα ιδιωτικά θέματα και παραμερίζοντας την εσωστρέφειά του συναντά το «περιβάλλον» και την «εποχή». Η συνάντηση αυτή, προσωπική και βιωματική αρχικά, μετουσιώνει την ποίησή του, όχι μόνο ως προς το περιεχόμενο αλλά και ως προς τη μορφή της. Χωρίς να προσπαθεί πια να δραπετεύσει από την πραγματικότητα, ζει από κοντά το δράμα της προσφυγιάς ως προϊστάμενος του Γραφείου Εγκαταστάσεως Προσφύγων, θέση στην οποία τοποθετήθηκε στις 18 Δεκέμβρη 1923. Ταυτόχρονα, όμως, έρχεται αντιμέτωπος με τις καταχρήσεις και τις αυθαιρεσίες πολλών απ' αυτούς που εμπλέκονται στην υπόθεση της αποκατάστασης των προσφύγων. Το ελληνικό κράτος είναι υποχρεωμένο να λύσει ένα οξύ κοινωνικό πρόβλημα: Από τη μια έπρεπε να αποκαταστήσει 1.500.000 πρόσφυγες, ενώ από την άλλη είχε να αντιμετωπίσει τις αντιδράσεις των «γηγενών», αντιδράσεις που έφταναν μέχρι την αυτοδικία, για τις υποχρεωτικές απαλλοτριώσεις.
Ετσι, λοιπόν, η τραγωδία των προσφύγων από τη μια και η δυσοσμία των δημοσίων σκανδάλων από την άλλη λειτουργούν σαν ωστικό κύμα που ρίχνει τον Καρυωτάκη στον έξω κόσμο, στην πραγματικότητα της εποχής του: Εκλέγεται στις 13 Γενάρη του 1928 γενικός γραμματέας της Ενώσεως Δημοσίων Υπαλλήλων Αθηνών και ως συνδικαλιστής δρα με πάθος και μαχητικότητα. Συγκρούεται με την εξουσία, αποκαλύπτει σκάνδαλα και μετατίθεται δυσμενώς στην Πρέβεζα, «στη θλιβερώτερη επαρχία του θλιβερώτερου τόπου του κόσμου», όπως τη χαρακτήρισε κάποιος κριτικός.
Ο τρόπος με τον οποίο ο Καρυωτάκης ανταποκρίνεται - τόσο με τις πράξεις του όσο και με την ποίησή του - στη Μικρασιατική Εκστρατεία και στην τραγωδία που επακολούθησε, φανερώνει τη σχέση του με την κοινωνία της εποχής του. Η σάτιρα Εις Ανδρέαν Κάλβον, ένα από τα σημαντικότερα ίσως πολιτικά ποιήματα της νεότερης ελληνικής ποίησης, αποτυπώνει έξοχα τη σχέση αυτή. Η ειρωνεία, ο σαρκασμός, η ανελέητη επίθεση στις αξίες των αστών συγκροτούν τον θεματικό πυρήνα του ποιήματος. Μορφολογικά το ποίημα παρουσιάζει ενδιαφέρον, γιατί συνθέτει την παρωδία με τη σάτιρα. Από τη μια, οι δεκαπέντε πεντάστιχες στροφές του μιμούνται το λεξιλόγιο, τη σύνταξη και τη στιχουργική των κάλβειων ωδών, ενώ από την άλλη η ανάπτυξη του θέματος, όπως μπορούμε να συμπεράνουμε από τις εξωκειμενικές σημάνσεις, παραπέμπει στις δραματικές συνέπειες της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Θα λέγαμε ότι η παρωδία υποστηρίζει τη σάτιρα και η σάτιρα προϋποθέτει την παρωδία. Διαλεγόμενος, λοιπόν, ο Καρυωτάκης με τον Ανδρέα Κάλβο και τις Ωδές του, γίνεται άτεγκτος κριτής της πολιτικής, κοινωνικής και ηθικής παρακμής της εποχής του.
Ο Κάλβος έγινε μεγάλος ποιητής υμνώντας τους αγωνιστές της Ελληνικής Επανάστασης και τα ιδανικά τους. Από την αρετή τους άντλησε την ποιητική μεγαλοσύνη του. Σε μια εποχή παρακμής όμως, μας λέει ο Καρυωτάκης, ένας ποιητής σαν τον Κάλβο είναι καταδικασμένος στη σιωπή. Πώς θα μπορούσε να εμπνευστεί από τις πολιτικές φιλοδοξίες, τις ίντριγκες και τα ψεύτικα οράματα που εξέθρεψαν τη Μεγάλη Ιδέα και οδήγησαν τον Αύγουστο του 1921 τον ελληνικό στρατό στον Σαγγάριο, τον μοιραίο ποταμό, όπου, παρά τη νίκη των Ελλήνων, κρίθηκε η τύχη της Μικρασιατικής Εκστρατείας; Ο Κάλβος έγραψε τις Ωδές του σε μια εποχή που η αστική τάξη βρισκόταν στην ακμή της. Ο Καρυωτάκης, από την άλλη, βίωσε με τον πιο τραγικό τρόπο την παρακμή της αστικής τάξης, η οποία, και με το ξεθώριασμα της Μεγάλης Ιδέας, δεν μπορούσε πια να εμπνεύσει κανένα ιδανικό στην ελληνική κοινωνία. Συνομιλώντας με τον Κάλβο, ο Καρυωτάκης καταγγέλλει:
Ιππους δεν επιβαίνουσι, / αμή την εξουσίαν / και του λαού τον τράχηλον / ιδού, μάχονται οι ήρωες / μέσα στα ντάνσιγκ. / Τις δάφνες του Σαγγαρίου / η Ελευθερία φορέσασα / γοργά από μίαν χείρα / σ' άλλην περνά και σύρεται / δούλη στρατώνος.
Αναρωτιέμαι πώς αλλιώς θα μπορούσαμε να κατανοήσουμε αυτό το ποίημα, παρά ως την ενσυνείδητη αντίθεση του ποιητή στη στάση και τη συμπεριφορά της αστικής τάξης της εποχής του.
Ωστόσο, ο Καρυωτάκης συνειδητοποιεί ταυτόχρονα την προσωπική του αδυναμία, καθώς και την αδυναμία των ποιητών της γενιάς του να δράσουν, να συγκρουστούν δυναμικά με το κατεστημένο και, με την ανατροπή του, να αλλάξουν τελικά τον κόσμο. Με ειρωνεία που φτάνει τον σαρκασμό, γράφει στο ποίημα Ολοι μαζί:
Κι αν πειναλέοι γυρνάμε ολημερίς, / κι αν ξενυχτούμε κάτω απ' τα γεφύρια, / επέσαμε θύματα εξιλαστήρια / του «περιβάλλοντος» και της «εποχής».
Οπως φαίνεται, ο ποιητής δεν έχει αυταπάτες για την έλλειψη εσωτερικής δύναμης, που τον οδήγησε πρώτα στην αδράνεια, έπειτα στο προσωπικό αδιέξοδο και τέλος στην αυτοκτονία.
Ο Καρυωτάκης δεν πρόλαβε να γράψει πολλά ποιήματα - εξάλλου σύντομη ήταν η ζωή του, σύντομο και το έργο του. Κατήγγειλε, όμως, με πάθος και παρρησία τις «δημόσιες αμαρτίες» της εποχής του. Τις κατήγγειλε ως ποιητής μείζων και, ως τέτοιον, πρέπει να τον θυμόμαστε: «[...] μη τον ξεχνάτε, και ακόμη, να τον αγαπάτε», μας προτρέπει ο Ανδρέας Εμπειρίκος. «Ητο μεγάλος ποιητής ο νέος αυτός και ευγενής. Το λέγω και θα το ξαναπώ πολλάκις - είναι μεγάλος ποιητής ο Κώστας Καρυωτάκης».


Μαρία ΠΕΣΚΕΤΖΗ
Διδάκτωρ Φιλολογίας

Αν μπορούσα να εντοπίσω μια στιγμή συνθλιπτικού «μεγαλείου» στη σύγχρονη μεταπολιτευτική πραγματικότητα που προοιωνιζόταν τη σημερινή ντεκαντέντσα, θα διάλεγα εκείνο το βραχνό ουρλιαχτό «κάτσε κάτω από τη μπάρα». Εκτός από τον Πύρρο, όχι απλώς δεν καθόταν κανένας κάτω από τη μπάρα - μόνο τα Ιμια και το γκρίζο στο Αιγαίο έκατσαν για τα καλά - αλλά αντίθετα άνοιγε φτερά για το χρηματιστήριο, τη μετατροπή των εκιού σε ευρώ και έβαζε στη ζωή τους κόκκινους λογαριασμούς στο χρηματιστήριο, που συνδέθηκαν άμεσα σε μια εικοσαετία με τα κόκκινα δανεικά κι αγύριστα.
Λίγα χρόνια μετά το Μάαστριχτ με ανοιχτή τη γιουγκοσλαβική πληγή, οι ευρωπαϊκοί λαοί, και κυρίως ο ελληνικός, ρούφηξαν τις μπαρούφες περί ευρωπαϊκού παραδείσου σα μπάφο που τους έκανε να νιώθουν ότι κάτω απ' τη μπάρα όλα τα βάρη μοιάζουν πούπουλο και οδηγούν σε μετάλλιο. Η συζήτηση που άνοιξε με την Ευρωζώνη για το πολιτικό ντοπάρισμα περί ενιαίας ευρωπαϊκής ταυτότητας ως διαβατήριο για έναν καλύτερο κόσμο, μπορεί να έφερε στην εξουσία αλλού μακιγιαρισμένους φασίστες κι εδώ πρώτη φορά αριστερά με καραδεξιό πλοηγό. Εκατσε όμως τις κατακτήσεις και τα αίματα ενός αιώνα αγώνων της εργατικής τάξης βαριά κι ασήκωτα κάτω απ' την καπιταλιστική μπάρα. Ο εικοστός πρώτος αιώνας που μπήκε με τον τεχνητό φόβο του ιού της χιλιετίας και εν Ελλάδι ένα μπιγκ μπράδερ να προετοιμάζει το έδαφος για το θέαμα της Ολυμπιάδας, κλείνει σιγά - σιγά μια εικοσαετία οριοθετώντας τρία χρόνια πριν τις αλυσίδες και τις συμφορές για τα επόμενα περίπου σαράντα χρόνια!... Υπόκωφο σύνθημα, σαν υποταγή στη διαταγή των παγκόσμιων αφεντικών ακούγεται ένα όλοι μαζί μπορούμε να κάτσουμε κάτω από τη μπάρα.
Κι έτσι με τούτα και μ' εκείνα, η πίστα του πολιτικού διαλόγου με εξαρθρωμένα και το σημαίνον και το σημαινόμενο των λέξεων, μεταφέρθηκε σ' ένα επίπεδο άκρως επικίνδυνο για χρήστες και εμπόρους. Πάνε κάμποσα χρόνια που οι Αμερικάνοι αποδεδειγμένα χρησιμοποιούσαν το ναρκεμπόριο για τη χρηματοδότηση επεμβάσεων σε υποψήφιες ή πραγματικές «μπανανίες». Τη... μακρινή εποχή του σκανδάλου Ιράν - Κόντρας διαδέχτηκε η καθαρολαγνεία. Οι ευρωατλαντικοί σύμμαχοι άνοιξαν κιτάπια και λίστες και λιποθύμησε ο κόσμος από τη μπόχα του συσσωρευμένου πλούτου σε εξωχώριες, υπεράκτιες, τελικά τόσο οικείες για το πόπολο off-shore. Τα μεγάλα πολυεθνικά συμβόλαια γίνανε σκάνδαλα απ' τα αυτοκίνητα ως τα ναρκόπλοια κι απ' τις πορτοκαλί επαναστάσεις στα τουίτ του Τραμπ που διαγκωνίζονται με αυτά του Μπογδάνου σε ιστορική ομορφιά.
Κι έτσι μπορεί ν' ανοίγει στο ελληνικό κοινοβούλιο συζήτηση για τρεις τόνους ηρωίνη μαζί με τρία μνημόνια και οι Αμερικάνοι να ξανανοίγουν «μάχη» με τα ναρκωτικά στα οποία κρεμάστηκε η εθνική κυριαρχία στο Αιγαίο με πυροβολισμούς στην καμινάδα του περήφανου Τούρκου ναρκέμπορα. Το πολιτικό survivor εθίζει στην ντόπα όσους περιμένουν κάτω από τη μπάρα ένα μετάλλιο χωρίς αντίκρισμα...


Της
Λιάνας ΚΑΝΕΛΛΗ

MKRdezign

Φόρμα επικοινωνίας

Όνομα

Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο *

Μήνυμα *

Από το Blogger.
Javascript DisablePlease Enable Javascript To See All Widget